νέα

Μπαίνοντας στον 21ο αιώνα, η συχνότητα, η διάρκεια και η ένταση των καυσώνων έχουν αυξηθεί σημαντικά. Στις 21 και 22 αυτού του μήνα, η παγκόσμια θερμοκρασία σημείωσε ρεκόρ για δύο συνεχόμενες ημέρες. Οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να οδηγήσουν σε μια σειρά κινδύνων για την υγεία, όπως καρδιακές και αναπνευστικές παθήσεις, ειδικά για ευαίσθητους πληθυσμούς όπως οι ηλικιωμένοι, χρόνιες παθήσεις και το υπερβολικό βάρος. Ωστόσο, τα προληπτικά μέτρα σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο μπορούν να μειώσουν αποτελεσματικά τη βλάβη των υψηλών θερμοκρασιών στην υγεία.

Από τη Βιομηχανική Επανάσταση, η κλιματική αλλαγή έχει οδηγήσει σε αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1,1 °C. Εάν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν μειωθούν σημαντικά, αναμένεται ότι η μέση παγκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά 2,5-2,9 °C μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα. Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) έχει καταλήξει στο σαφές συμπέρασμα ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες, και ιδιαίτερα η καύση ορυκτών καυσίμων, αποτελούν την αιτία της συνολικής θέρμανσης της ατμόσφαιρας, της ξηράς και των ωκεανών.

Παρά τις διακυμάνσεις, συνολικά, η συχνότητα και η διάρκεια των ακραίων υψηλών θερμοκρασιών αυξάνονται, ενώ το ακραίο κρύο μειώνεται. Σύνθετα φαινόμενα όπως οι ξηρασίες ή οι πυρκαγιές που συμβαίνουν ταυτόχρονα με τα κύματα καύσωνα έχουν γίνει ολοένα και πιο συνηθισμένα και η συχνότητά τους αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται.

Μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι μεταξύ 1991 και 2018, περισσότερο από το ένα τρίτο των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη σε 43 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, μπορούν να αποδοθούν σε ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Η κατανόηση της εκτεταμένης επίδρασης της ακραίας ζέστης στην υγεία είναι ζωτικής σημασίας για την καθοδήγηση της θεραπείας των ασθενών και των ιατρικών υπηρεσιών, καθώς και για την ανάπτυξη πιο ολοκληρωμένων στρατηγικών για τον μετριασμό και την προσαρμογή στις αυξανόμενες θερμοκρασίες. Αυτό το άρθρο συνοψίζει επιδημιολογικά στοιχεία σχετικά με τους κινδύνους για την υγεία που προκαλούνται από τις υψηλές θερμοκρασίες, την υπερβολική επίδραση των υψηλών θερμοκρασιών στις ευάλωτες ομάδες και τα μέτρα προστασίας σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο που αποσκοπούν στον μετριασμό αυτών των κινδύνων.

Έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και κίνδυνοι για την υγεία

Τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ανθρώπινη υγεία. Οι υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν επίσης έμμεσα την υγεία μέσω περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως η μειωμένη ποιότητα και ποσότητα των καλλιεργειών και της παροχής νερού, καθώς και η αυξημένη συγκέντρωση όζοντος στο επίπεδο του εδάφους. Η μεγαλύτερη επίδραση των υψηλών θερμοκρασιών στην υγεία εμφανίζεται σε συνθήκες ακραίας ζέστης, και οι επιπτώσεις των θερμοκρασιών που υπερβαίνουν τα ιστορικά πρότυπα στην υγεία είναι ευρέως αναγνωρισμένες.

Οι οξείες ασθένειες που σχετίζονται με υψηλές θερμοκρασίες περιλαμβάνουν θερμικό εξάνθημα (μικρές φουσκάλες, βλατίδες ή φλύκταινες που προκαλούνται από απόφραξη των ιδρωτοποιών αδένων), θερμικές κράμπες (επώδυνες ακούσιες μυϊκές συσπάσεις που προκαλούνται από αφυδάτωση και ηλεκτρολυτική ανισορροπία λόγω εφίδρωσης), πρήξιμο από ζεστό νερό, θερμική συγκοπή (συνήθως σχετίζεται με ορθοστασία ή αλλαγή στάσης για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε υψηλές θερμοκρασίες, εν μέρει λόγω αφυδάτωσης), θερμική εξάντληση και θερμοπληξία. Η θερμική εξάντληση συνήθως εκδηλώνεται ως κόπωση, αδυναμία, ζάλη, πονοκέφαλο, έντονη εφίδρωση, μυϊκούς σπασμούς και αυξημένο σφυγμό. Η θερμοκρασία του σώματος του ασθενούς μπορεί να αυξηθεί, αλλά η ψυχική του κατάσταση είναι φυσιολογική. Η θερμοπληξία αναφέρεται σε αλλαγές στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος όταν η θερμοκρασία του σώματος υπερβαίνει τους 40°C, οι οποίες μπορούν να εξελιχθούν σε πολυοργανική ανεπάρκεια και θάνατο.

Η απόκλιση από τα ιστορικά πρότυπα θερμοκρασίας μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την φυσιολογική ανοχή και την προσαρμοστικότητα στις υψηλές θερμοκρασίες. Τόσο οι απόλυτες υψηλές θερμοκρασίες (όπως οι 37°C) όσο και οι σχετικά υψηλές θερμοκρασίες (όπως το 99ο εκατοστημόριο που υπολογίζεται με βάση τις ιστορικές θερμοκρασίες) μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλά ποσοστά θνησιμότητας κατά τη διάρκεια καυσώνων. Ακόμα και χωρίς ακραία ζέστη, ο ζεστός καιρός μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο ανθρώπινο σώμα.

Ακόμα και με τον κλιματισμό και άλλους παράγοντες που παίζουν ρόλο στη διαδικασία προσαρμογής, πλησιάζουμε στα όρια της φυσιολογικής και κοινωνικής μας προσαρμοστικότητας. Το κρίσιμο σημείο περιλαμβάνει την ικανότητα των υπαρχουσών υποδομών ισχύος να καλύψουν τις ανάγκες ψύξης μακροπρόθεσμα, καθώς και το κόστος επέκτασης των υποδομών για την κάλυψη αυτών των αναγκών.

Πληθυσμός υψηλού κινδύνου

Τόσο η ευαισθησία (εσωτερικοί παράγοντες) όσο και η ευαλωτότητα (εξωτερικοί παράγοντες) μπορούν να μεταβάλουν τον αντίκτυπο των υψηλών θερμοκρασιών στην υγεία. Οι περιθωριοποιημένες εθνοτικές ομάδες ή η χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση αποτελούν βασικό παράγοντα που επηρεάζει τον κίνδυνο, αλλά και άλλοι παράγοντες μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία, όπως η κοινωνική απομόνωση, η υπερβολική ηλικία, οι συννοσηρότητες και η χρήση φαρμάκων. Ασθενείς με καρδιακές, εγκεφαλοαγγειακές, αναπνευστικές ή νεφρικές παθήσεις, διαβήτη και άνοια, καθώς και ασθενείς που λαμβάνουν διουρητικά, αντιυπερτασικά φάρμακα, άλλα καρδιαγγειακά φάρμακα, ορισμένα ψυχοτρόπα φάρμακα, αντιισταμινικά και άλλα φάρμακα, θα έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών που σχετίζονται με την υπερθερμία.

Μελλοντικές ανάγκες και κατευθύνσεις
Είναι απαραίτητο να διεξαχθεί περαιτέρω έρευνα για την κατανόηση των οφελών των μέτρων πρόληψης της θερμοπληξίας και ψύξης σε ατομικό και κοινοτικό επίπεδο, καθώς πολλά μέτρα έχουν συνεργιστικά οφέλη, όπως τα πάρκα και άλλοι χώροι πρασίνου που μπορούν να αυξήσουν τις αθλητικές δραστηριότητες, να βελτιώσουν την ψυχική υγεία και την κοινωνική συνοχή. Είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η τυποποιημένη αναφορά τραυματισμών που σχετίζονται με τη θερμότητα, συμπεριλαμβανομένων των κωδικών της Διεθνούς Ταξινόμησης Νοσημάτων (ICD), ώστε να αντικατοπτρίζονται οι έμμεσες επιπτώσεις των υψηλών θερμοκρασιών στην υγεία, και όχι μόνο οι άμεσες επιπτώσεις.

Προς το παρόν δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτός ορισμός για τους θανάτους που σχετίζονται με τις υψηλές θερμοκρασίες. Σαφή και ακριβή στατιστικά στοιχεία για τις ασθένειες και τους θανάτους που σχετίζονται με τη θερμότητα μπορούν να βοηθήσουν τις κοινότητες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να ιεραρχήσουν την επιβάρυνση για την υγεία που σχετίζεται με τις υψηλές θερμοκρασίες και να αναπτύξουν λύσεις. Επιπλέον, απαιτούνται διαχρονικές μελέτες κοόρτης για τον καλύτερο προσδιορισμό των διαφορετικών επιπτώσεων των υψηλών θερμοκρασιών στην υγεία με βάση τα χαρακτηριστικά των διαφόρων περιοχών και πληθυσμών, καθώς και τις χρονικές τάσεις προσαρμογής.

Είναι απαραίτητο να διεξαχθεί πολυτομεακή έρευνα για την καλύτερη κατανόηση των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην υγεία και τον εντοπισμό αποτελεσματικών στρατηγικών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, όπως τα συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης, η ενέργεια, οι μεταφορές, η γεωργία και ο αστικός σχεδιασμός. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στις ομάδες υψηλότερου κινδύνου (όπως οι έγχρωμες κοινότητες, οι πληθυσμοί χαμηλού εισοδήματος και τα άτομα που ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες υψηλού κινδύνου) και θα πρέπει να αναπτυχθούν αποτελεσματικές στρατηγικές προσαρμογής.
Σύναψη
Η κλιματική αλλαγή αυξάνει συνεχώς τις θερμοκρασίες και αυξάνει τη συχνότητα, τη διάρκεια και την ένταση των καυσώνων, οδηγώντας σε διάφορες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Η κατανομή των προαναφερθέντων επιπτώσεων δεν είναι δίκαιη και ορισμένα άτομα και ομάδες επηρεάζονται ιδιαίτερα. Είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν στρατηγικές και πολιτικές παρέμβασης που να στοχεύουν σε συγκεκριμένες τοποθεσίες και πληθυσμούς, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο αντίκτυπος των υψηλών θερμοκρασιών στην υγεία.